ตรวจภาวะมะเร็ง

ตรวจภาวะมะเร็ง

ถาม : เจริญ/ขอนแก่น
ผมมีปัญหาขอถามเรื่องการตรวจร่างกาย ดังนี้
๑. ประโยชน์ของการตรวจเลือดหา CEA และความน่าเชื่อถือของ CEA
๒. ถ้าเลือกได้ ระหว่างการทำ digital mammogram กับ mammogram ธรรมดาจะต้องเลือก digital mammogram ใช่หรือไม่

ตอบ : นพ.ธเนศ พัวพรพงษ์
๑. CEA เป็นสารที่เรียกว่า tumor marker คือสารที่บอกถึงภาวะการเป็นมะเร็ง  มีมะเร็งหลายอย่างที่ทำให้ค่า CEA สูงขึ้น เช่น มะเร็งลำไส้ มะเร็งทาง เดินน้ำดี มะเร็งปอด และการอักเสบติดเชื้อของอวัยวะดังกล่าว อาจทำให้ค่า CEA สูงขึ้นได้ แต่มักไม่มาก

การที่ ค่า CEA สูงขึ้น น่าจะมีความผิดปกติ ต้องการตรวจอย่างละเอียด แต่เนื่องจากค่า CEA ไม่ได้เป็นค่าที่เปลี่ยนแปลงเร็ว ดังนั้น ในโรคมะเร็งระยะเริ่มแรก ค่า CEA มักปกติ อีกทั้งมะเร็งลำไส้บางครั้งก็มีค่า CEA ที่ปกติได้

การที่เราเจาะเลือดแล้ว CEA ปกติ ไม่ได้บอกว่าเราจะไม่มีโรคมะเร็ง เพราะอาจมีแต่ไม่ขึ้น หรือมีแต่ระยะแรก ก็อาจไม่ขึ้น ครั้นจะขึ้น ส่วนใหญ่ก็ระยะ ๓ ไปแล้วก็อาจช้าเกินไป ถ้าเราเชื่อค่าดังกล่าว ประโยชน์ที่ได้รับจากการตรวจ CEA คือใช้เพื่อเฝ้าระวัง เช่น หลังผ่าตัดมะเร็งชนิดที่ CEA สูง ค่าควรลดลง ถ้าค่า CEA ขึ้น อาจมีการเป็นซ้ำ หรือใช้ตรวจคร่าวๆ กรณีที่สงสัยร่วมกับการตรวจแบบอื่น ถ้าค่าสูงอาจเป็นมะเร็ง ถ้าค่าปกติไม่ได้บอกอะไร

๒. เรื่อง mammogram
digital mammogram ก็คือ mammogram ที่ใช้ระบบ digital เข้ามาประเมินผล และจัดการระบบภาพ ทำให้สามารถปรับแสง contrast zoom ภาพซึ่งก็อาจทำให้  เห็นภาพได้ชัดขึ้น โดยเฉพาะกรณีที่การถ่ายภาพนั้นทำได้ไม่ได้ดีเท่าที่ควร จะทำให้สามารถปรับแสง ให้เห็นรอยโรคที่ชัดเจนได้มากขึ้น แต่กรณีที่ถ่ายได้ดีอาจไม่แตกต่างมากนัก ถ้าเลือกได้ digital น่าจะดีกว่า ซึ่งปัจจุบันยังไม่แพร่หลายมากนัก อีกทั้งราคาที่อาจสูงกว่าแบบธรรมดา